Проект "НИТИ" Нити Центральной Азии
ОРТАЛЫҚ АЗИЯ ЖӘНЕ КӨРШІЛЕР. ОБЛЫСҚА ИНВЕСТИЦИЯ ЖАСАУ ЕРЕЖЕЛЕРІ. 1-бөлім.
Кейбіреулер «Ұлы ойын» және «Көлеңкелер соғысы» деп аталатын 19-20 ғасырлардағы Британ мен Ресей империяларының геосаяси бәсекелестігі күні бүгінге дейін жалғасып келеді: ескі карта, ескі және жаңа ойыншылар. Жаңа аспектілер. Егер бұрын «ойын» ең алдымен әскери-саяси мәселелерге қатысты болса, қазір ол экономикалық мәселелерге қатысты.
Осыған байланысты ЕАЭО-да ашық түрде «импортты алмастыру» жоспарына айналған, яғни көршілерімен геосаяси қарама-қайшылықтың тағы бір бөлігіне айналған шетелдік инвестиция ерекше маңызға ие.
Кез келген басқа аймақ сияқты Орталық Азияның инвесторлар үшін тартымды және жағымсыз жақтары бар. Инфрақұрылымның жоқтығы, пайдалы қазбалардың үлкен қоры, жүйе реформалары, тұрақсыз саяси жағдай, лобби, жемқорлық…
«НИТИ» ЖОБАСЫ — Орталық Азия елдерінің біріндегі процестердің өңірдің қалған елдеріне қалай әсер ететіні туралы баяндайтын аналитикалық жобасы.
ШЫҒАРЫЛЫМ ТАҚЫРЫБЫ:
АЙМАҚТАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫ.
ОРТАЛЫҚ АЗИЯ ЖӘНЕ ИНВЕСТИЦИЯЛАР
АЙМАҚТАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ САЯСАТТЫҢ ЛОГИКАСЫ
2019 жылдан бері ЕАЭО үйлестірілген инвестициялық-өндірістік жұмыс жобасын талқылауда, оның аясында жалпы құны 300 миллиард долларды құрайтын 185 жобаны жүзеге асыру жоспарлануда.
-
Владимир ПутинРесей Федерациясының Президенті«Біз алдымызға Еуразиялық одаққа жету үшін өршіл мақсат қойып отырмыз, қазіргі әлемнің полюстерінің біріне айналуға қабілетті қуатты ұлттан жоғары бірлестік үлгісін ұсынып отырмыз».
Жобаның бір бөлігі «Ауыл шаруашылығы саласын дамыту картасы» деп аталады. Бұл Еуразиялық одақ елдеріндегі өндірістің қайталануын жоюға көмектесетін жұмыс істеп тұрған және жоспарланған өнеркәсіптік кәсіпорындардың тізімі.
-
Еуразиялық экономикалық комиссияЖарияланудан үзінді, 2021 жылдың шілдесіСондай-ақ құжат ЕАЭО-да импортты алмастыру қажет технологиялық салалар мен тиісті жобаларды жүзеге асыруға қатысуға дайын ұйымдарды қамтиды. Бұл ақпарат Одақ шеңберінде өндірістік кооперация тізбектерін қалыптастыруға, сондай-ақ импортты алмастыратын өндірістерді мемлекеттік қолдау шараларын ұтымды бөлуге мүмкіндік береді. Картаға Одақ бойынша импорт көлемі бойынша ең маңызды болып табылатын тауар позициялары да енгізілген.
Карта Еуразиялық экономикалық комиссияның сайтында орналастырылған. 2023 жылдың мамыр айында жаңартылған тізімде Арменияда 4 жоба (өсімдік және мал шаруашылығы), Беларусьте 30 (өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы өнімдерін өндіру және қайта өңдеу), Қазақстанда 31 (өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы өнімдері, өңдеу және нарықты дамыту) жобалары көрсетілген. , Қырғызстанда 7 (өсімдік шаруашылығы және өңдеу), 103 — Ресейде (өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы, өңдеу және нарықты дамыту).
Мұндағы маңызды жайт, бұл тәсіл КСРО болған кездегі республикалардың дәстүрлі мамандануына қайта оралу болып табылады.
Бұл тәсіл келесі ерекшеліктермен сипатталады:
— Одақтың әрбір мүшесінің экономикалық автаркиясынан бас тарту.
— белгілі бір өнімдерге нақты елдердегі өндірістің тар мамандануы.
— ЕАЭО мүшелерінің өндірісі мен нарықтарының Ресей Федерациясының өндірісі мен нарығына жасанды тәуелділігін құру.
— ЕАЭО ішкі тетіктері арқылы халықаралық сауданы қуатты реттеу.
Бұл тәсіл аясында біз дамымаған ұлттық өнеркәсіптерді аламыз. Әрбір республика өзінің ұлттан жоғары көршілеріне қажет тауарларды ғана өндіреді, ал қалғанының бәрін шетелден сатып алады. Ұлттан жоғары құрылымның аналитикалық құрылымдары инвестицияны қайда бағыттайтынын, жақын арада Одаққа қанша және қандай тауар қажет болатынын жоспарлайды.
Және олар Одақтың басқа мүшелерінің өндірісімен қажетсіз бәсекелестік тудыруы мүмкін аймақтарды бұғаттайды*.
*шын мәнінде басады
*шын мәнінде басады
Формальды түрде бұл өндірістің қайталануын жою әрекеті сияқты көрінеді. Бірақ іс жүзінде біз бәсекелестіктен мүлде бас тарту және ұлттық өндірісті белгілі бір көршінің қажеттіліктері мен мүдделеріне бағындыру туралы айтып отырмыз. Бұл көзқарас тұрғысында ұлттық өнеркәсіпті дамыту ғана емес, тіпті азық-түлік қауіпсіздігі туралы да айта алмаймыз. Одаққа мүше мемлекеттердің нарығында шетелдік тауарлар үстемдік ете бастады. Жергілікті өндіріс ЕАЭО-ның ұлтүстілік қалыптасуы аясында рұқсат етілгенді ғана жасайды.
Жергілікті өндіріс қазірдің өзінде құрылып, нарықтың айтарлықтай үлесін алып жатқан жағдайда, оған өте қолайсыз жағдайлар жасалады. Ірі тауар өндірушілер өкілдерінің айтуынша, мемлекеттік органдар жергілікті тауар өндірушілерді қолдауға аз қызығушылық танытып отыр.
-
Айжан НаурзғалиеваҚант, тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі қауымдастығының басшысы«Қазақстандық қант өндірушілер Ресейдің бәсекелестігіне байланысты өнімдерін сата алмайды. Бүгінде қазақстандық қанттың құны 440 теңге болса, ресейлік қант 350 теңге. Қант зауыттары қоймалардың толып кетуіне байланысты өндірісті тоқтатуға мәжбүр».
Ірі өндірушілер өкілдерінің айтуынша, мемлекеттік органдар жергілікті тауар өндірушілерді қолдауға аса мүдделі.
-
Владимир КожевенниковҚазақстан сүт одағының басшысы«Біз бұл мәселелерді барлық платформаларда, әсіресе субсидиялау мәселелерінде көтердік. Енді жоғары деңгейде өңделген өнімдер үшін сүтті субсидиялау ережелеріне өзгертулер енгізіліп жатқанын білесіз бе, олар өндірілген өнімді субсидиялаудың орнына тек сатылған өнімдерді субсидиялауды қалайды? Бірақ бізде құрғақ сүт мүлдем сатылмайды, ірімшік 3-6 айдан кейін сатылады. Мұнайдың едәуір бөлігі желінің қалған бөлігін, әсіресе қыста өндіруге жұмсалады. Бұл қолдау емес, бұл ауыл шаруашылығын қолдаудың нашарлауы.
Бұл саясат түпнұсқа емес. Шындығында, біз экономикалық неоколониализм – 19 ғасырда кеңінен қолданылған саясатқа еліктеу туралы айтып отырмыз.
Сол кезеңдегі қуатты отаршыл державалар өздеріне бағынышты мемлекеттердің өз өнімдерін өндіре алмайтындай жағдай туғызды.
Мұнда екі тәсіл қолданылды:
— Қажетсіз тауарлардың экспорты мен өндірісін тоқтату және бәсекелестерді жою үшін әкімшілік немесе әскери қысым.
«Мен, — деді ол, — әлемнің барлық нарықтарында біздің шошқалардың ветчина мен шұжықтағы үстемдігіне дөрекі түрде қарсы шығып жатқан Изумруд республикасының үкіметіне соғыс жариялауды талап етемін.
– Бұл заң шығарушы кім? – деп сұрады доктор Обнубил.
— Бұл шошқа сатушысы.
— Қарсылығыңыз жоқ па? – деп сұрады төраға. — Мен оны дауысқа саламын.
Изумруд республикасына соғыс жариялау туралы ұсыныс қол көтеру арқылы дауысқа салынып, өте үлкен көпшілік дауыспен қабылданды.
— Қалай! – деді Обнубил аудармашыға. «Соғыс жарлығын осындай асығыстықпен, немқұрайлылықпен қабылдадыңыз ба?»
– Әй, бұл кішігірім соғыс; ол небәрі сегіз миллион долларды құрайды. — — Ал адамдар?..
— Адамдардың бағасы осы сегіз миллионға кіреді».
– Бұл заң шығарушы кім? – деп сұрады доктор Обнубил.
— Бұл шошқа сатушысы.
— Қарсылығыңыз жоқ па? – деп сұрады төраға. — Мен оны дауысқа саламын.
Изумруд республикасына соғыс жариялау туралы ұсыныс қол көтеру арқылы дауысқа салынып, өте үлкен көпшілік дауыспен қабылданды.
— Қалай! – деді Обнубил аудармашыға. «Соғыс жарлығын осындай асығыстықпен, немқұрайлылықпен қабылдадыңыз ба?»
– Әй, бұл кішігірім соғыс; ол небәрі сегіз миллион долларды құрайды. — — Ал адамдар?..
— Адамдардың бағасы осы сегіз миллионға кіреді».
АНАТОЛЬ ФРАНС
«ПЕНГВИН АРАЛЫ» (1908)
— Мегаполистің өз өндірушілерін субсидиялауы, осылайша мегаполистен колониялар үшін экспорттық тауарлар жергілікті өндірілген тауарларға қарағанда бірнеше есе арзан болады. Бұл ұқсас тауарларды шығаратын жергілікті өндірушілердің банкротқа ұшырауына әкеледі. Кейіннен импорттық өнімдердің бағасы еселеп өседі. Бірақ жергілікті өндірушілердің бәсекелестері жойылды және бұл өнімдерге балама жоқ.
Осы саясаттың бір бөлігі басқа дамыған елдерден ұқсас тауарларды әкелуге кедендік шектеулер жасау болып табылады, т.б. ЕАЭО-ның бірыңғай кедендік кеңістігін қалыптастыру аясында біз 9 жыл бойы нені байқап келеміз.